14 Kasım 2025 Cuma

BİR KELİME = ARKETİP




Arketip : (isim, Fransızca) ► Kök örnek, bir nesnenin bilinen ilk ve en özgün biçimi.


* * * * *

Kelime Kökeni : 

İngilizce archetype “prototip, Jung psikolojisinde bir kavram” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca arχétypos ἀρχέτυπος “model, ilk nümune” sözcüğünden alıntıdır.

Daha fazla bilgi için arkaik kelimesini incelediğimizde, Fransızca archaïque “en eskiye ilişkin” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca arχaïkós αρχαïκός “en eskiye ait, ilkel” sözcüğünden alıntıdır. Eski Yunanca sözcük Eski Yunanca árχaîos άρχαῖος “ilk, en eski (sıfat)” sözcüğünden +ik° ekiyle türetilmiştir. Bu sözcük Eski Yunanca arχḗ αρχή “başlangıç (isim)” sözcüğünden türetilmiştir.



Tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Milliyet - gazete, 1987]
'Bedrettin Üzerine Şiirler'in, deyim yerindeyse, arketipsel bir konumu vardır.'







{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: görsel, internetten alıntıdır.




14 yorum:

  1. Ben ilk defa duydum öğrenmek çok güzel :T sizler sayesinde :D

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Saylo merhaba,
      Çok teşekkürler güzel sözlerin için :A :) :Ç

      Sil
  2. İlk defa alanımdan, çok tanıdık, dilime pelesenk olmuş bir kelime. O kök resmine baktım ve hemen arketipsel bir hikaye doğdu içinden.
    Güzel bir haftasonu diliyorum sevgili Momentos, arketiplerin ilham verdiği. :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sevgili Mindmills hoş geldiniz,
      Bu kelimeyi çalıştıktan sonra aynı şeyi düşünmüştüm ben de :)
      Bu harika dilek için kalpten teşekkürler :A
      Sevgiler, :F

      Sil
  3. Kurtlarla koşan kadınlar'ı okurken, üç kelimeden biri olarak karşımıza çıkardı :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sevgili C. merhaba :)
      Bazı kelimeler, güzel kitaplarla hatırlatır kendini :T Ne harika :F

      Sil
  4. Merhabalar.
    Bu tür yabancı kelimelerle karşılaştığımız zaman sadece ses yapısı bildik, tanıdık gibi gelmekle birlikte anlamı hakkında hiçbir fikrimizin olmadığı bir gerçektir.

    Her ne kadar Arketip kelimesini sayenizde anlamıyla birlikte öğrenerek kelime dağarcığımıza attığımızı söylesek de bir daha karşılaştığımız da yine bir şey hatırlamayacağımız (benim için) bir gerçek.

    Kelime paylaşımlarınız; kelimeleri tanıma, öğrenme ve yapıları hakkında bilgi edinme, bizim için bir fırsattır aslında. Yani hiç olmazsa sayenizde kelimelerimizi yokluyor ve arketipleri hakkında bilgi ediniyoruz. Bu vesileyle size çok teşekkür eder, emeğinize ve gönlünüze sağlıklar dilerim.

    Yeri gelmişken, güzel Türkçemizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılmasıyla ilgili bir parağraf hazırlamıştım ama, paylaşmaktan vazgeçtim. Dilerseniz bunu siz yapın. Yine tanıtımını yaptığınız bir kelimeyle birlikte kısaca bu konuya da değinebilirsiniz.
    Selam ve saygılarımla.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Recep Bey hoş geldiniz,
      Cümlelerinizde haklısınız. Bazı kelimeler bize hiç tanıdık gelmeyebilir, bazıları ise hayatımızın tam içindedir. Türkçe sözlüğümüz, antik zamanlardan beri topraklarımızdan gelip geçen bir çok kavim/topluluktan etkilenmiş, bunlar ilişkilere, yapılan işlere, mutfağa ve kelimelere kadar yansımıştır. Bazı kelimelerin geçmişi çok daha eskiyken, bazısı yakın geçmişe (bu örnekte görüleceği üzere 1987 tarihli bir kaynak mevcut) ait. Sözlüğümüzde çok fazla ülkeden kelimeler mevcut ve hatta onlarla karşılaşıp Türkçe olmadıklarını öğrenince şaşırabiliyoruz.

      Önerdiğini konuyu daha iyi inceleyeceğinizi düşündüğümden, size bırakmak isterim uygun görürseniz. Ziyaretiniz ve yorumunuz için teşekkür ederim.
      Saygılarımla,

      Sil
    2. Merhabalar.
      Türkçemizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtulması ile ilgili konuya, sizin kelime paylaşımlarınızdan denk gelen bir yabancı sözcük üzerine ancak birkaç cümle ile yorum marifetiyle açıklık getirebiliriz.
      Konuyu tekrar bana bıraktığınız için teşekkür ederim.
      Selam ve saygılarımla.

      Sil
    3. Oldukça derin bir konu olduğu ayrıca hakkıyla incelenmesi gerektiği için ve sizin araştırmalarınızı da çok faydalı bulduğumdan size bıraktım Recep Bey. :)
      Saygılar, hürmetler

      Sil
  5. Sık kullanmasam da bildiğim bir kelime. Çok teşekkürler sevgili Momentos. Emeğine sağlık. Enstrümantal müzik de çok güzel bu arada :))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sevgili Yıldız merhaba,
      Kelimelerle beraber, müzikle de beslenmek çok keyifli. :A
      Beğenine teşekkür ederim. :)

      Sil
  6. Öğrenmiş oldum, teşekkürler Momentos:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sevgili Buraneros,
      Harika, teşekkürler yorumun için. :)
      Sevgiler,

      Sil

{ಠ,ಠ}
|)__)
-”-”-


Dikkat Spama düşen yorumlar denetimden geçerek yayınlanacaktır.

:)

;)

:D

:(

=(

:@

:X

:O

:P

:F

:Y

:A

<3


:T

:H