29 Eylül 2025 Pazartesi

BİR KELİME = BİNAENALEYH




Binaenaleyh : (zarf, Arapça) ► Bundan dolayı.
      
"Binaenaleyh, bu koruma tedbiri pazarda değil kesiş mahallinde yapılır." - Nâzım Hikmet


* * * * *

Kelime Kökeni :

Arapça bināˀan ˁalayhi  "ona dayanarak, ondan dolayı" deyiminden alıntıdır. 

Tespit edilen en eski kaynak ve diğer örnekler:

[Meninski, Thesaurus, 1680]
bināen ˁaleyh: Juxta hoc, conformiter ad haec, rebus sic stantibus.





Bu kelime, blogger Recep Altun tarafından önerilmiştir. Yayına katkıları için teşekkür ederim.




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: gif, tenor.com' dan alıntıdır.




28 Eylül 2025 Pazar

ÜSTÜNKÖRÜ - 1





Şimşeklerin yeri göğü inlettiği, yağmurun hiç durmaksızın yağdığı bir geceydi. Çok uzun zamandır bir çıkmazdaydılar ve gün geçtikçe batağa saplanışları daha da aşikâr bir hâl alıyordu.
Camdan dışarıya bakarken, kalbinden bir cümle geçti, tam o anda bir şimşek patladı ve tüm şehir karanlığa gömüldü.

* * *

Haberlerde, bir uçağa şimşek düştüğü ve kimsenin kurtulamadığından bahsediliyordu.







{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: gif, ehlikalem.com' dan alıntıdır.



​ 

26 Eylül 2025 Cuma

BİR KELİME = SARSAK




Sarsak : 1. (sıfat) Yaşlılık, hastalık vb. sebeplerle güçsüz kalarak vücudu titrer gibi sarsılan (kimse).

2. (sıfat) Değişken, sağlam olmayan.

      "Gittiği yerden habersiz, kendi sarsak ahlak değerlerine bağlı yaşamaktadır." - Selim İleri


* * * * *

Birleşik Kelimeler :

Sarsak sursak : (zarf) Sarsılarak, titreyerek.


* * * * *

Kelime Kökeni :

Türkiye Türkçesi sars- fiilinden Türkiye Türkçesi +(g)Ak ekiyle türetilmiştir. 
Benzer sözcükler, sarsaklık.

Tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler:

[Ahmed Vefik Paşa, Lehce-i Osmani, 1876]
sarsak: Dermansızlıktan raˁşedār olan [titreyen]





Bu kelime blogger Buster tarafından önerilmiştir. Katkılarından dolayı teşekkür ederim.




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: gif, giphy.com' dan alıntıdır.





24 Eylül 2025 Çarşamba

BİR KELİME = MUNTAZAM




Muntazam : (Arapça) 1. (sıfat) ► Düzgün.

2. (sıfat) ► Düzenli.

3. (zarf) Düzenli olarak, düzgün biçimde.

      "Hiçbir tiyatro bu kadar muntazam ve güzel hazırlanamazdı." - Ahmet Hamdi Tanpınar

4. (zarf) Düzenli aralıklarla, sürekli olarak.

      "Bizi beslemek için muntazam yumurtlarlar." - Halide Edip Adıvar

* * * * *

Birleşik Kelimeler :

Gayrimuntazam : (sıfat, eskimiş, Arapça) ► Düzensiz.

      "Gayrimuntazam geçen günleri hiç de evliliğe müsait olmamıştı." - Osman Aysu


* * * * *

Kelime Kökeni :

Arapça nẓm kökünden gelen muntaẓım  “intizamlı, dizili” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Arapça naẓama “dizdi” fiilinin muftaˁil vezninde VIII. etken fiil sıfatıdır.

Arapçada ve klasik Osmanlıcada kullanılan biçim muntazım'dır. 1890 basımı Redhouse sözlüğü muntazam yazımını vulg. ibaresiyle verir. Benzer sözcük, muntazaman.


Tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Yazıcızade Ali, Tarih-i Âl-i Selçuk, 1423]
Rūm milkinüŋ silki Selçuk sulṭānlardan ġayri birle muntaẓam olmaz.

[Şemseddin Sami, Kamus-ı Türki, 1900]
Muntazım: Binası lazım olduğundan ism-i mef'ûl suretinde zâ-i meftûhe ile galattır [muntazım yerine muntazam yazılması yanlıştır].





Bu kelime, Sevgili KuyruksuzKedi tarafından önerilmiştir. Yayına katkılarından dolayı teşekkür ederim.




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: gif, giphy.com' dan alıntıdır.




22 Eylül 2025 Pazartesi

BİR KELİME = PROSEDÜR





Prosedür : (Fransızca) 1. (isim) ► İşlem.

2. (isim) ► Yöntem.


* * * * *

Kelime Kökeni :


Fransızca procedure "süreç" sözcüğünden alıntıdır. Sözcük, Fransızca procéder "sürmek, devam etmek, ilerlemek" fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Latince procedere, process- "ileri gitmek" fiilinden alıntıdır. Latince fiil Latince cedere, cess- "gitmek" fiilinden pro+1 önekiyle türetilmiştir.

Aynı kökten algoritm ve proses kelimeleri de türetilmiştir.

Fransızca algorithme "matematikte bir problemi çözmek için uygulanan prosedürler dizisi" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük, Eski Fransızca algorisme "Arap sayılarıyla aritmetik işlem yapma yöntemi [esk.]" sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Arapça al-χʷarizmī  "İslam matematikçisi Harezmi (9. yy)" özel adından türetilmiştir. Sözcük χʷarizm "Orta Asya'da bir ülke, Harezm" özel adından türetilmiştir.

Fransızca procès veya İngilizce process "süreç" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince processus "gidişat, süren şey" sözcüğünden alıntıdır. 





{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: görsel, internetten alıntıdır.





21 Eylül 2025 Pazar

RUTİN DIŞI 10 - KÜSMEK





Ülkenin bir şehrinde, herhangi sokağında bir ev. 
Evin içinde mutfak, mutfakta bir masa.
Masada kahvaltı eden bir anne, bir baba, bir çocuk.
Çocuk masaya bakar, bakar...
Babasına dönerek sorar;

"Baba, peynir bize küstü mü?"






{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: - görsel, yapay zeka tarafından yapılmıştır.
       - rutin dışı yazılarının sonuncusu.



19 Eylül 2025 Cuma

RUTİN DIŞI 9 - KORKU






Arkadaşımın, kalbine pil takılan 90 yaşındaki annesini ziyarete gittim. Göz kalemini ve kırmızı rujunu sürmüş, balkonda denize karşı otururken, evinden kilometrelerce uzakta, çocuklarının yanında Ege sahil kasabasının keyfini çıkartıyor gibi görünüyordu.

Görünen buydu, geri planda yaşanansa bir uykusuzluk, sinir harbi, çözümsüzlük, trajedi.

Bedeni ve tüm test sonuçları, "her şey yolunda, korkacak bir şey yok!" dese de o, kendisinin bile bilmediği bir korkuya teslim olmuştu. Yatamıyor, ayaklarını uzatmadan bir koltukta dik şekilde otururken bir kaç dakika gözünü kapatarak, bedeninin ihtiyaç duyduğu uykuyu geçiştiriyordu. Ev halkı, onun gece -sessiz olduğunu zannederek- dolaşmalarını tavşan uykusuyla takip ettiğinden ortam gergindi.

Yanına oturup, kahve eşliğinde sohbet ettim. "Çok iyiyim" derken, yıllardır etrafa ve kendisine söylediği yalanların farkında değildi. 

Ziyaretimi tamamlayıp dönerken, "ölüm korkusu mu tüm bunları yaşatan?" ve "bunu unutturabilecek bir hap var mıdır?" diye düşündüm yol boyunca.





{ಠ,ಠ}
|)__) 
-”-”-




not: * hastaya, psikiyatriden randevu ve gerekli yardımlarla müdahale edilmiştir.
       * görsel, yapay zeka tarafından yapılmıştır.



18 Eylül 2025 Perşembe

BİR KELİME = SAVSAKLAMAK





Savsaklamak : Belirli bir sebebi olmaksızın bir işi isteyerek geri bırakmak; sallamak.

      "Baban nüfus kâğıdını çıkartmayı savsaklamış." - Adalet Ağaoğlu

* * * * *

Kelime Kökeni :

Türkiye Türkçesi savsak “başından savan, ihmalci” sözcüğünden Türkiye Türkçesi +lA- ekiyle evrilmiştir. Bu sözcük Türkiye Türkçesi savsa- “savmak istemek” fiilinden Türkiye Türkçesi +Uk ekiyle türetilmiştir. Bu fiil Türkiye Türkçesi sav- fiilinden Türkiye Türkçesi +sA- ekiyle türetilmiştir.

Benzer sözcük savsak

Tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler :

Türkiye Türkçesi: savsavla- [Evliya Çelebi, Seyahatname, 1665]
bāzār bozulup tavtavlanup savsavlandıkdan soŋra

Türkiye Türkçesi: [Mehmed Bahaeddin (Toven), Yeni Türkçe Lugat, 1924]
savsalamak: Tehir etmek, avutmak, yapmak istememek.

[Osmanlıcadan Türkçeye Cep Kılavuzu, 1935]
savsak = İhmalci; savsamak = İhmal etmek





Bu kelime, blogger Buster tarafından önerilmiştir. Katkılarından dolayı teşekkür ederim.




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





 not: gif, thearmorylife.com' dan alınmıştır.




17 Eylül 2025 Çarşamba

RUTİN DIŞI 8 - KUMRU





Salondayım. Balkonu gören bir açıda.

Sıra dışı bir hareket var.

Kanat çırpma sesleri. 

Bir kumru ısrarla apartman girişine doğru gelip, gidiyor.

Onu gören bir sokak kedisi iştahla bu görüntüye kilitlenmiş.

Balkon kapısını gürültüyle açıyorum.

Kedi kaçıyor.

Kumru uçarak uzaklaşıyor.





{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: görsel, twitter' dan alıntıdır.




15 Eylül 2025 Pazartesi

BİR KELİME = MÜTEMADİYEN




Mütemadiyen : (Arapça) 1. (zarf) ► Aralıksız.

"Sabahın pembe, beyaz tülleri sıyrıldıkça mütemadiyen berraklaşan fezada çıt yok." - Ahmet Hikmet Müftüoğlu

2. (zarf) ► Sürekli.


* * * * *

Kelime Kökeni :

Arapça mdy kökünden gelen mutamādī “temadi eden, süregiden, devamlı” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Arapça madan “son, uzam, limit” sözcüğünün mutafāˁil vezninde VI. etken fiil sıfatıdır. (Benzer sözcük mütemadiyen)

Tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Meninski, Thesaurus, 1680]
esnāfi fesādātü şenāˁatleri mütemādī olup 
[fesat ve kötülüklerinin çeşitleri devam edip]






Bu kelime blogger Buster tarafından önerilmiştir. Kendisine katkısından dolayı teşekkür ederim.




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: gif, giphy.com 'dan alıntıdır.





14 Eylül 2025 Pazar

RUTİN DIŞI 7 - NOSTALJİ





Bir sonbahar günü, bir kafede 70'lerin müzikleri ile karşılaşmak. Sence de ilginç değil mi?
 



{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: müziğin yabancı versiyonu "Something Stupid​"





12 Eylül 2025 Cuma

BİR KELİME = EZCÜMLE




Ezcümle : (Farsça ez + Arapça cumle)

1. (zarf, eskimiş) Özet olarak.

      "Ezcümle, topraklarımızın altında metruk duran maden hazinelerini az zamanda işleterek milletimizin menfaatine küşade bulundurabilmek de ancak bu usul sayesinde kabildir." - Atatürk

2. (zarf, eskimiş) Başlıca olarak.

      "Ezcümle, ziyaretler münasip zamanlarda vuku bulmalıdır." - Ömer Nasuhi Bilmen


* * * * *


Kelime Kökeni :

Farsça az cumlat  "bütünüyle, toplu olarak" deyiminden alıntıdır. Farsça deyim, Arapça cumlat  "bütün" sözcüğünden ez+ önekiyle türetilmiştir.

Tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Meninski, Thesaurus, 1680]
ez īn cümle: Ex his omnibus 
[bu cümleden, bütün bundan]






{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: görsel, freepik.com dan alıntıdır.





10 Eylül 2025 Çarşamba

RUTİN DIŞI 6 - EZCÜMLE







Ezcümle, yaşanan her şey 'rutin dışıydı'.





{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-



8 Eylül 2025 Pazartesi

BİR KELİME = UMAR




Umar : (isim) Çare.

 "Bunun hiçbir umarı yok, sultanımız. Hiçbir umarı... Kıyamete kadar hüthütler ve karıncalar fil kalacaklar." - Yaşar Kemal


* * * * *

Kelime Kökeni :

Türkiye Türkçesi um- fiilinden Yeni Türkçe +()r ekiyle türetilmiştir.
Benzer kelimeler umarsız, umarsızlık.

Tarihte tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve örnekler :

Yeni Türkçe: “çaresiz” [Milliyet - gazete, 1971]
sıkılgan ve umarsız aslında




"Bu kelime, Değerli Blogger Recep Altun tarafından önerilmiştir. Yayına katkısından dolayı teşekkür ederim."




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: görsel, internetten alıntıdır. ​




7 Eylül 2025 Pazar

RUTİN DIŞI 5 - OYUN



* * * *

"Bugün sıra dışı bir şey yapmak istiyorum."

"Ne meselâ?"

"İnternette bir video gördüm, koca koca insanlar ip atlıyorlardı."

"Eeee?"

"Çocukluk zamanlarına heveslendim ve ip atlamak istiyorum."

"A hahahahah ilahi"

"Niye güldün ki?"

"Hareket kabiliyetini yitirdin sanıyordum ben seni şekerim."

"Daha ölmedim yahu, takır takır atlayayım da, sen de gör."

"Tamam şekerim, atlarsın tabi."

* * * *





{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: gif, giphy.com' dan alıntıdır.​




5 Eylül 2025 Cuma

BİR KELİME = MALAYANİ




Malayani : (sıfat, eskimiş, Arapça) Boş ve yararsız, saçma.

      "Malayani sözler."

"Malayani işlerle tıka basa dolu bir dünyada hüzün hastalık değil bir mükafattır.


* * * * *

Kelime Kökeni :

Arapça mā lā yaˁnī  "anlamı olmayan" deyiminden alıntıdır. Deyim, Arapça mā "ne" ve Arapça lā  "değil" ve Arapça yaˁnī  "anlamı var, ... demektir" sözcüklerinin bileşiğidir.


Tarihte tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Sinan Paşa, Tazarru'nâme, 1482]
kulak virdüŋ, mālā-yaˁnīden sakla



"Bu kelime, Sevgili Bilge Yazar tarafından önerilmiştir. Kendisine katkılarından dolayı teşekkür ederim."



{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: görsel, stock.adobe.com dan alıntıdır.





3 Eylül 2025 Çarşamba

RUTİN DIŞI 4 - TAKSİ





Güneşin bunaltıcı ışınlarından korunmak için hafif indirdiği panjur nedeniyle  salondaki aydınlık yarı yarıya düşmüştü. Abajurun ışığını açtı ve yanındaki koltuğa oturdu. Kitabını ve çayını önceden sehpaya getirmişti. Çok keyifli bir okuma içinde, kendini kaptırmışken birden dışardan arka arkaya korna sesi geldi. İrkildi, tam tekrar kitaba dönecekken sevimsiz korna sesi yine yankılandı evin içinde. 

O gerginlikle, panjuru kaldırdı ve sokakta ne olduğuna baktı. Bir apartmana su teslimatı için gelen araç durmuş, dörtlüleri yanar biçimde yolda duruyordu. Hemen arkasında bir taksi vardı ve tüm bu patırtıyı çıkarıp sokağı inleten oydu. "Bekleyeceksin" dedi içinden, "Aracın sahibi eninde sonunda teslimatı yapıp gelecek, yok acelen varsa geri vitese al, kendine başka yol bul kornaya car car basacağına." diye söylendi. Panjuru kapatmadan yerine oturdu ve yola bakarken taksicinin gerçekten de beklemekten vazgeçip, geri vitese aldığını gördü. Bu gerçekten rutin dışı bir olaydı. Sanki telepati yöntemiyle mesaj göndermişti yoldaki sabırsız taksiciye. 

Kalkıp tekrar panjuru indirdi ve kitap keyfine devam etti.







{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-




not: görsel, internetten alıntıdır.



1 Eylül 2025 Pazartesi

BİR KELİME = MÂLİHÜLYÂ




Mâlihülyâ : (Arapça) 
1. (isim, eskimiş, ruh bilimi) ► Kara sevda.

2. (isim, eskimiş) ► Kuruntu.

      "Bu motiflerle ileride hazırlayacağı operanın hülyalarını, daha doğrusu malihülyalarını kurarak dalga geçiyordu." - Osman Cemal Kaygılı

Kendim için mâlihulyâ yapacak değilim tabiî. (Reşat N. Güntekin) 

Gördük ki Venizelos’tan sonra mâlihulyâdan kurtulamadılar. (Yahyâ Kemal)


* * * * *

Kelime Kökeni :

Arapça māliχūliyā "1. tıpta melankoli, kara sevda, 2. karanlık düşünce, endişe" fiilinden alıntıdır. Arapça fiil, Eski Yunanca aynı anlama gelen "melanχolía" melankoli sözcüğünden alıntıdır. 

Tarihte tespit edilen en eski Türkçe kaynak :

[Yadigâr-ı İbni Şerif, 1421? yılından önce]
ola ki anuŋ buharı dimağa çıka vesvas ve māliχulyā ve istiskā getüre




"Bu kelime, Sevgili KuyruksuzKedi tarafından önerilmiştir. Yayına verdiği katkıdan dolayı teşekkürler."




{ಠ,ಠ}
 |)__) 
-”-”-





not: görsel, pinterest' ten alıntıdır.